ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ,ΕΙΔ. ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ
ΜΩΡΑΙΤΟΥ ΕΛΕΝΗ , ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ , ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ
ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΝΝΘΑ « Η ΣΩΤΗΡΙΑ»
Μεταξύ των κλινικά πιο σημαντικών πολυανθεκτικών βακτηρίων
είναι τα εντεροβακτηριακά που παράγουν
καρβαπενεμάσες. Επειδή αυτά τα βακτήρια συνήθως παραμένουν ευαίσθητα στις
πολυμιξίνες (A, B, C, D, E), μια
παλιά κατηγορία αντιβιοτικών σχεδόν εγκαταλειμμένη την δεκαετία του 70 λόγω της
δυνητικής τοξικότητάς τους, το ενδιαφέρον γι' αυτές (κυρίως για την κολιστίνη και την πολυμυξίνη Β) έχει ανανεωθεί παγκοσμίως. Ωστόσο η αυξημένη χρήση της κολιστίνης εξηγεί γιατί η επίκτητη αντοχή
σε αυτήν μπορεί τώρα πια να προστεθεί στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των
ανθεκτικών στις καρβαπενέμες εντεροβακτηριακών.
Η τυποποιημένη
μέθοδος αναφοράς για τον προσδιορισμό της ευαισθησίας στις πολυμυξίνες είναι η
μικροαραίωση σε ζωμό, η οποία απαιτεί σχολαστική προσοχή και είναι
χρονοβόρος στην διεξαγωγή της (24 ώρες). Άλλες μέθοδοι για τον προσδιορισμό της
ευαισθησίας στις πολυμυξίνες (μέθοδος
διάχυσης με δίσκους και Ε-test) έχουν προταθεί και παρέχουν επίσης αποτελέσματα σε
18-24 ώρες. Λόγω της πτωχής διάχυσης των
μορίων της πολυμυξίνης στο άγαρ, το ποσοστό της ψευδούς ευαισθησίας είναι υψηλό
(μέχρι 32%).
Πρόσφατα, αναφέρθηκε στη βιβλιογραφία ένα τεστ (rapid polymyxin NP test) το οποίο ανιχνεύει την βακτηριακή ανάπτυξη παρουσία
μιας καθορισμένης συγκέντρωσης της πολυμυξίνης. Η ανίχνευση του πολλαπλασιασμού
των βακτηρίων βασίζεται στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, που έχει σαν αποτέλεσμα σχηματισμό όξινων
μεταβολιτών, το οποίο μεταφράζεται σαν αλλαγή του χρώματος ενός δείκτη pH.
Αυτό το νέο τεστ είναι φτηνό, εύκολο στην διεξαγωγή του,
ευαίσθητο, ειδικό και μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε λιγότερο από δυο ώρες. Η
ευαισθησία και η ειδικότητά του ήταν 99.3% και 95.4% αντίστοιχα, συγκρινόμενα
με την πρότυπη μέθοδο μικροαραιώσεων σε ζωμό, προσδίδοντάς του την ιδιότητα μιας δυνητικά
χρήσιμης κλινικής τεχνικής.
RAPID POLYMYXIN NP TEST
Το rapid polymyxin NP test ανιχνεύει στελέχη ανθεκτικά ή ευαίσθητα στην πολυμυξίνη από
κάθε εντεροβακτηριακό είδος ανεξάρτητα του μοριακού μηχανισμού αντοχής σε
αυτήν. Αυτό το τεστ προσφέρει τη δυνατότητα ανίχνευσης της αντίστασης στην
κολιστίνη από βακτηριακά καλλιεργήματα ύποπτων δειγμάτων ή από εκλεκτικά
θρεπτικά υλικά πριν ακόμη βγουν τα αποτελέσματα ευαισθησίας στα αντιβιοτικά. Τα
αποτελέσματα είναι διαθέσιμα τουλάχιστον 16 ώρες νωρίτερα με αυτό το τεστ από
ό,τι με τη πρότυπη μέθοδο μικροαραιώσεων σε ζωμό. Το τεστ αυτό είναι τόσο
αξιόπιστο όσο η πρότυπη τεχνική με τις αραιώσεις και επιπρόσθετα πολύ λιγότερο
"δυσκίνητο" όπως επίσης δεν βασίζεται στη διάχυση των μεγάλων μορίων
της πολυμυξίνης στο άγαρ (όπως το E-test και η μέθοδος διάχυσης σε δίσκους) και γι' αυτόν τον λόγο
προλαμβάνει αποτελέσματα ψευδούς ευαισθησίας.
Το rapid polymyxin NP test μπορεί να εφαρμοστεί σε καλλιέργειες βακτηρίων που έχουν
αναπτυχτεί σε θρεπτικά υλικά όπως το Mueller-Hinton, το αιματούχο άγαρ και
το σοκολατόχρωμο άγαρ. Παρεκκλίσεις στα αποτελέσματα του τεστ μπορεί να
παρατηρηθούν σε αποικίες που έχουν αναπτυχτεί σε οξινοποιημένα καλλιεργητικά
θρεπτικά υλικά όπως το Mac Conkey
άγαρ. Το τεστ δίνει τα βέλτιστα αποτελέσματά
του σε αυτήν ακριβώς τη μορφή: εάν αλλάξουν οι συνθήκες εφαρμογής του (πχ
αλλαγή στον δείκτη του pH,
της πυκνότητας του εναιωρήματος, των συγκεντρώσεων της γλυκόζης και του δείκτη
του pH, της δημιουργίας
του διαλύματος του βακτηρίου από μη κατάλληλο θρεπτικό υλικό, ή τη
χρησιμοποίηση άλλων δίσκων) θα δώσει λιγότερο ικανοποιητικά και αξιόπιστα
αποτελέσματα.
Πιστεύεται ότι το rapid polymyxin NP test μπορεί να είναι χρήσιμο ως πρωταρχικό screening για
την αντοχή στην πολυμυξίνη γιατί η
χρήση των μοριακών τεχνικών δεν μπορεί να προβλέψει και να αποκαλύψει όλους
τους μηχανισμούς αντοχής σε αυτήν. Όντως η αντίσταση των εντεροβακτηριακών
στην πολυμυξίνη μπορεί να αφορά πολλούς μηχανισμούς που δεν σχετίζονται μεταξύ
τους, κάποιοι από αυτούς είναι γνωστοί (ελλείψεις σε πρωτεΐνες της εξωτερικής
μεμβράνης, δομική μεταλλαγή των λιποπολυσακχαριτών, μηχανισμοί εκροής του
αντιβιοτικού) κάποιοι άλλοι είναι ακόμη άγνωστοι.
Το rapid polymyxin NP test παραθέτει ως αποτέλεσμα μια αλλαγή στο χρώμα από πορτοκαλί
σε κίτρινο η οποία είναι φανερά εμφανής για ανθεκτικούς οργανισμούς όμως απαιτείται περισσότερη επαγρύπνηση από τους
εργαστηριακούς όταν εξετάζουν μικροοργανισμούς με χαμηλού επιπέδου αντοχή. Γι'
αυτό μελέτες μεγαλύτερης κλίμακας σε διάφορα εργαστήρια απαιτούνται για να
εκτιμηθεί πλήρως η αξιοπιστία της διεξαγωγής του rapid polymyxin NP test.
Δεν αξιολογήθηκε το rapid polymyxin NP test σε είδη βακτηρίων με μεταβολικά μονοπάτια που διαφέρουν από
αυτά των εντεροβακτηριακών. Έτσι περαιτέρω δουλειά απαιτείται για να
επιτευχθεί η χρησιμοποίηση του rapid polymyxin NP test και για την ανίχνευση της ανθεκτικής στην κολιστίνη Pseudomonas aeruginosa και του Acinetobacter baumannii, τα οποία έχουν
διαφορετικά μεταβολικά μονοπάτια.
Το rapid polymyxin NP test μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσδιορίσει ευαισθησία ή αντοχή στις πολυμυξίνες σε
χώρες που αντιμετωπίζουν ενδημική εξάπλωση στελεχών που παράγουν καρβαπενεμάσες
και γι' αυτές που οι πολυμυξίνες είναι το έσχατο αντιβιοτικό. Το τεστ μπορεί
επίσης να ταυτοποίησει γρήγορα και άμεσα φορείς
ανθεκτικών στην κολιστίνη στελεχών οδηγώντας σε επιτέλεση επιπρόσθετων
μέτρων υγιεινής τα οποία θα περιορίσουν την εξάπλωση τέτοιων στελεχών. Αυτό το
τεστ μπορεί τέλος να οδηγήσει στην δημιουργία
καινούργιων ουσιών παρόμοιων με την πολυμυξίνη, με τη συμμετοχή των ασθενών
αυτών σε κλινικές μελέτες.
Nordmann P, Jayol Α, Poirel L. 2016. Rapid Detection of Polymyxin Resistance in Enterobacteriaceae Emerging Infectious Diseases 22(6): 1038-43