Νανοσωματίδια : το νέο όπλο της Ανοσοθεραπείας

Ισιδώρα Αποστόλου,ΤΕ Ιατρ. Εργαστηρίων, MSc Ανοσολογίας


Η ανάπτυξη βιολογικών φορέων νανο-μεγέθους συμπεριλαμβανομένων των νανοσωματιδίων, έχει μεγάλες δυνατότητες για τη δημιουργία προηγμένων συστημάτων παράδοσης για ανοσοθεραπεία του καρκίνου, καθώς μορφές νανοδομών μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να χειριστούν ή να παραδώσουν ανοσολογικά ενεργά συστατικά σε συγκεκριμένες θέσεις-στόχους αποτελεσματικότερα .

Τα νανοσωματίδια μπορούν να ενσωματώνουν εύκολα τα αντιγόνα στόχου , πρωτεΐνες, πεπτίδια , ή να συνδέονται με χημειο- φάρμακα και να παρέχουν παρατεταμένη απελευθέρωση του θεραπευτικού ωφέλιμου φορτίου σε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος μετά απο διείσδυση , καταργώντας την ανάγκη για επαναλαμβανόμενες δόσεις του εμβολίου . Εδώ τονίζεται και η δυναμική των νανοσωματιδίων για χρήση ως αντικαρκινικών εμβολίων που στοχεύουν καρκινικά αντιγόνα αλλά και ως ανοσοενισχυτικά σε δενδριτικά κύτταρα για την ενίσχυση απόδοσης συμπλέγματος αντιγόνου - Τ ειδικών κυττάρων.

Επιπλέον, καθίσταται δυνατός ο προσανατολισμός παθογόνων «σημάτων κινδύνου» επί της επιφανείας των σωματιδίων και επιτρέπεται πολυαντιγονική παρουσίαση , μιμούμενη αυτή των ζώντων παθογόνων με αποτέλεσμα την ενισχυμένη αντιγονικότητα μέσω αδρής ανοσοκυτταρικής ενεργοποίησης.

Η ανάπτυξη των υβριδικών - νανοσωματιδίων είναι πλεονεκτική έναντι των μονών σωματιδιακών δομών λόγω της παροχής πολλαπλών θεραπευτικών ωφέλιμων φορτίων στο ίδιο κύτταρο στόχο , της σταθερής παράδοσης των δευτερογενών νανοσωματιδίων, και τη δυνατότητα για ενδοκυτταρική στόχευση και επακόλουθη επεξεργασία του αντιγόνου και από το MHC τάξης Ι και II ανοσομηχανισμών.

Ανοσοθεραπευτικά πρωτόκολλα βασιζόμενα σε νανοσωματίδια αυξάνουν την επιλεκτική ανοσολογική απόκριση. Η επιτυχής ανάπτυξη της νανοτεχνολογίας στον τομέα της ανοσοθεραπείας θα επιτρέψει την ανάπτυξη βοηθητικών εμβολίων και ανοσορυθμιστικών φαρμάκων που βελτιώνουν την κλινική έκβαση για ανοσολογικές παθήσεις . Είναι ένα νέο και εξαιρετικά σύστημα διανομής μεγάλων ανοσολογικών ωφέλιμων φορτίων ενώ η επιλεκτική και προσαρμοστική προσέγγιση στην παράδοση τέτοιων φορτίων μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, με ευρείες εφαρμογές στις ανοσολογικές ασθένειες και θα μπορούσε να προσαρμοστεί σε, προς το παρόν, ανίατες ασθένειες.


(Nanoparticle-Based Vaccine Delivery for Cancer Immunotherapy, Yeong-Min Park, Seung Jun Lee, Young Seob Kim, Moon Hee Lee, Gil Sun Cha, In Duk Jung, Tae Heung Kang, and Hee Dong Han, Immune Network, 2013 Oct;13(5):177-183, Applications of nanotechnology for immunology ,Douglas M. Smith, Jakub K. Simon & James R. Baker Jr, Nature Reviews Immunology 13, 592–605 ,(2013), Vaccine delivery using nanoparticles, Anthony Ε. Gregory, Richard Titball, and Diane Williamson,Front Cell Infect Microbiol. (2013), Cancer Cell Membrane-Coated Nanoparticles for Anticancer Vaccination and Drug Delivery Ronnie H. Fang , Che-Ming J. Hu , Brian T. Luk ,Weiwei Gao , Jonathan A. Copp , Yiyin Tai , Derek E. O’Connor , and Liangfang Zhang ,Department of NanoEngineering and Moores Cancer Center, University of California, San Diego, La Jolla, California 92093, United States, Nano Lett., American Chemical Society, 2014 )

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ «ΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ»

ΣΟΦΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

ΤΕ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»   

      Οι υπεύθυνοι διαχείρισης αποβλήτων όλων των τμημάτων του Μικροβιολογικού Εργαστηρίου και Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων , παρακολούθησαν την ημερίδα με θέμα ''Οι νοσηλευτές επιτήρησης λοιμώξεων απέναντι στις σύγχρονες απαιτήσεις'' που πραγματοποιήθηκε στις 4 Απριλίου 2014 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στην Αθήνα.

      Η ημερίδα αφορούσε στη διαχείριση των αποβλήτων υγειονομικών μονάδων και τις νέες πολιτικές στον έλεγχο των λοιμώξεων στην Ελλάδα.

 Ειδικότερα στην ημερίδα αναπτύχθηκαν τα θέματα:

• Νέο νομοθετικό πλαίσιο:

- διαχείρισης αποβλήτων υγειονομικών μονάδων

- ελέγχου των λοιμώξεων

• Νοσοκομειακά απόβλητα. Πραγματικός κίνδυνος ή απλά σκουπίδια;

• Ελαχιστοποίηση, επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση αποβλήτων στο χώρο του νοσοκομείου (Reduse, reuse, recycle )

• Δείκτες επιτήρησης λοιμώξεων

• Οι αρμοδιότητες του Νοσηλευτή Επιτήρησης Λοιμώξεων

• Αρμοδιότητες Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων.

     

Οι ομιλητές ήταν Ιατροί Λοιμωξιολόγοι, Βιοπαθολόγοι, Νοσηλευτές, Επισκέπτες Υγείας και Υγιεινολόγοι-Μηχανολόγοι.

Η συμμετοχή στην ημερίδα ήταν εντυπωσιακά μεγάλη.

Οι απορίες, οι προβληματισμοί και οι προτάσεις που αναφέρθηκαν ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και αντιπροσώπευαν την πλειοψηφία των εργαζομένων στους χώρους της υγείας.

Κοινό αίτημα των περισσοτέρων ήταν η αποσαφήνιση των καινούργιων οδηγιών για τη διαχείριση των αποβλήτων και ο σωστός καταμερισμός αρμοδιοτήτων, με βάση τις υπάρχουσες συνθήκες στους χώρους δημόσιας υγείας.

Έγινε επίσης εκτενής αναφορά στους Δείκτες Επιτήρησης Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και στις αναγκαίες παρεμβάσεις για τη μείωση των νοσοκομειακών λοιμώξεων και τον περιορισμό της διασποράς πολυανθεκτικών παθογόνων στα ελληνικά νοσοκομεία.

Η διοργάνωση εκπαιδευτικών ημερίδων και σεμιναρίων, με στόχο τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, είναι εξαιρετικά σημαντική και απαραίτητη. 

Σε συνέχεια της ημερίδας και με βάση τα νέα δεδομένα και τις οδηγίες της ΕΝΛ του Νοσοκομείου μας, από το Τμήμα Υγιεινής και Ασφάλειας του Εργαστηρίου (Υπεύθυνη Δρ. Σ.Καράμπελα, Δ/ντρια ΕΣΥ), έγινε επικαιροποίηση των οδηγιών του Συστήματος Ποιότητας του Εργαστηρίου κατά ΕΛΟΤ/ΕΝ/IS0 15189 και ενημέρωση όλων εργαζομένων του Εργαστηρίου σε ειδική συνάντηση.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΩΣΤΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΠΑΡΑΠΕΜΠΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΟΥ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑΧΥΤΕΡΗ, ΠΙΟ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

ΠΑΝΑΓΗ ΜΑΡΙΝΑ

ΤΕ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»

Η διαγνωστική διερεύνηση των παθολογικών καταστάσεων περιλαμβάνει

τη λήψη ιστορικού, την αντικειμενική εξέταση του ασθενούς και τις

εργαστηριακές εξετάσεις.

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από όλο και μεγαλύτερα επιτεύγματα της τεχνολογίας, το ιστορικό του ασθενούς εξακολουθεί να είναι το πιο σημαντικό τμήμα της διαγνωστικής διαδικασίας και αναφέρεται ότι κατευθύνει στην ορθή διάγνωση, στο 60-80% των περιπτώσεων αλλά και την επιλογή των κατάλληλων εργαστηριακών εξετάσεων. 

Όπως λοιπόν για τους κλινικούς γιατρούς η λήψη ενός κλινικού ιστορικού αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαγνωστικής διαδικασίας, έτσι και για το εργαστήριο της φυματίωσης η σωστή συμπλήρωση του παραπεμπτικού,  που συνοδεύει το δείγμα του ασθενούς, με τα σωστά δημογραφικά στοιχεία καθώς και τις κλινικές πληροφορίες, αποτελεί ένα από τα πιο ουσιαστικά βοηθήματα, για πιο αξιόπιστη, ταχύτερη και ορθολογική εργαστηριακή διάγνωση και παράλληλα θα διασφαλίσει και την κάλυψη όλων των ασθενών, με τις αναγκαίες εργαστηριακές εξετάσεις, σε εποχή περιορισμού των οικονομικών πόρων. Η ιδιαιτερότητα του εργαστηρίου της φυματίωσης σε σχέση με τά υπόλοιπα εργαστηριακά τμήματα, το καθιστά ακόμα πιο αναγκαίο. Η ιδιαιτερότητα έγκειται στο γεγονός ότι για την ολοκλήρωση της εξέτασης ενός δείγματος πιθανόν να απαιτηθεί, με τις κλασικές μεθόδους, χρονικό διάστημα μέχρι και 3 μήνες. Η ανάπτυξη του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης είναι αργή με την κλασσική μέθοδο καλλιέργειας(LJ) (τελικό αποτέλεσμα 45 μέρες). Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος απαιτούνται ακόμη 30μέρες για να δοθεί ο έλεγχος ευαισθησίας στα αντιφυματικά φάρμακα. Παράλληλα στα κλινικά δείγματα δυνατόν να απομονωθούν άτυπα μυκοβακτηρίδια (περίπου150 είδη), για την ανίχνευση και ταυτοποίηση των οποίων απαιτούνται διαφορετικές τεχνικές. Δεδομένου και του μεγάλου αριθμού των δειγμάτων, καθώς και της ποικιλομορφίας των (πτύελα, ENY, washing, bal, λεμφαδένες κ.λ.π), ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ η επιλογή διαφορετικών μεθόδων – αλγορίθμων εργασίας από το εργαστήριο. Σε αυτό το σημείο φαίνεται η αξία και η σημασία του καλά συμπληρωμένου παραπεμπτικού και ιστορικού.

Παλαιότερα υπήρχε η δυνατότητα χρησιμοποίησης και εφαρμογής σε όλα σχεδόν τα δείγματα, πέρα από την μικροσκοπική εξέταση (Zielh-Neelsen) και την καλλιέργεια σε L.J και η χρησιμοποίηση της υγρής καλλιέργειας (MGIT) (γρηγορότερη ανίχνευση μυκοβακτηριδίου), της μοριακής ανίχνευσης (AMTD), μοριακής αντοχής και ταυτοποίησης (MTBDR, CM) (για ακόμη γρηγορότερο αποτέλεσμα). Δυστυχώς όμως, με τις περικοπές στα αντιδραστήρια, τα δείγματα προγραμματίζονται κατόπιν σχολαστικής διερεύνησης για τις εξετάσεις που πρέπει να γίνουν, για να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα, για κάθε ασθενή του νοσοκομείου μας, αλλά και δυνατότητα κάλυψης όλων των ασθενών, που απαιτούν τη διερεύνηση με τις ειδικές εξετάσεις. Το προσωπικό του εργαστηρίου κάνοντας τη διαλογή των δειγμάτων, βάσει πρωτοκόλλου και έχοντας τα κλινικά στοιχεία, π.χ ασθενείς με σοβαρή υποκείμενη νόσο, όπως ανοκατασταλμένους, υποψήφιους για μεταμόσχευση κ.λ.π, θα προγραμματίσει το δείγμα και για υγρή καλλιέργεια και για μοριακή τεχνική. Θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει μεθόδους για ταχύτερη και ορθολογική εργαστηριακή διάγνωση, με βάση τα πρωτόκολλα εργασίας, που έχουν κοινοποιηθεί σε όλα τα κλινικά τμήματα και είναι αναρτημένα στον ιστότοπο του εργαστηρίου www.sotiria.gr/new/nrcm. Επί θετικού αποτελέσματος, ο εργαστηριακός γιατρός, έχοντας ένα καλό ιστορικό, θα αξιολογήσει και θα καθορίσει ποιες τεχνικές πρέπει να γίνουν στο δείγμα του ασθενούς, για γρηγορότερη ταυτοποίηση και θα προγραμματίσει τον έλεγχο ευαισθησίας στα αντιφυματικά φάρμακα, για ταχύτερη έναρξη αγωγής. Ας σημειωθεί εδώ η δυνατότητα του εργαστηρίου για επείγοντα αποτελέσματα από 2 ώρες έως 3 ημέρες, με τις νέες μοριακές τεχνικές, σε επιλεγμένα περιστατικά. 

Στις εργαστηριακές εξετάσεις που ζητούνται από το τμήμα της φυματίωσης,

αν δεν τηρηθούν σωστά τα πρωτόκολλα εργασίας, ειδικά για τις μοριακές τεχνικές, δυνατόν να δοθεί ένα αναξιόπιστο αποτέλεσμα και θα δαπανηθούν αντιδραστήρια, με αρκετό κόστος, πχ για ένα ασθενή που ζητούνται μοριακές εξετάσεις ενώ έχει αρχίσει αντιφυματική αγωγή, χωρίς να αναγράφεται στο παραπεμπτικό, η εξέταση, βάσει πρωτοκόλλου, είναι μη αξιόπιστη με συνέπεια να σπαταληθούν χρήσιμα αντιδραστήρια για άλλους ασθενείς, ή σε δείγματα και θετικές καλλιέργειες που προέρχονται από νοσοκομεία, στα οποία που έχουν την δυνατότητα ελέγχου της  ευαισθησίας στα πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα, αν δεν το αναφέρουν στο ιστορικό,  μέσω των παραπεμπτικών, ο έλεγχος ευαισθησίας θα συμπεριλάβει και τα πρωτεύοντα μαζί με τα δευτερεύοντα αντιφυματικά φάρμακα, επιβαρύνοντας στο διπλάσιο το κόστος ανά ασθενή.

Ιδιαίτερη προσοχή, με επαρκή στοιχεία στο ιστορικό, χρειάζονται τα μοναδικά σπάνια δείγματα (δύσκολη και επίπονη για τον ασθενή λήψη), για τη σωστή διαχείριση της εργαστηριακής διάγνωσης.

Στο εργαστήριο καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για την ηλεκτρονική διαχείριση των δειγμάτων, σε πραγματικό χρόνο, με τη χρησιμοποίηση του αριθμού μητρώου των ασθενών. Πριν τον Α.Μ υπήρχαν τεράστιες δυσκολίες στο να γραφτούν σωστά οι ασθενείς (ειδικά οι αλλοδαποί), λόγω τις διαφορετικής γραφής των ονομάτων σε παραπεμπτικά, δυσανάγνωστα γράμματα κ.λ.π. Έτσι ένας ασθενής μπορούσε να πρωτοκολληθεί και με πολλά και διαφορετικά ονόματα και όταν ο κλινικός γιατρός ζητούσε συγκεντρωτική κατάσταση των αποτελεσμάτων, δεν υπήρχε. Δυστυχώς όμως ακόμη και σήμερα, το 30% των δειγμάτων δεν έχουν στο παραπεμπτικό τους Αριθμό Μητρώου.

Η τεχνολογία και οι Η/Υ κάνουν την εργασία πιο εύκολη και δίνουν τη δυνατότητα να πράττουμε περισσότερα πράγματα, σε λιγότερο χρόνο, με λιγότερο κόπο. Για αυτό και ενόψει της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης γίνονται προσπάθειες από το εργαστήριο να δοθεί στις κλινικές ένα σωστά δομημένο, φιλικό και ευκολόχρηστο ηλεκτρονικό παραπεμπτικό. Για όλους τους παραπάνω λόγους ελπίζουμε στην ανταπόκριση και τη βοήθεια σας.
 

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

Σας γνωστοποιούμε ότι την Πέμπτη 22 Μαΐου 2014 και ώρα 9.30π.μ -10.30 π.μ. στο Αμφιθέατρο «Γ. ΑΡΑΠΑΚΗΣ», της ΓΠΠ του Νοσοκομείου μας ( κτίριο 300 Γυναικών, 2ος όροφος), στο πλαίσιο του Ενδονοσοκομειακού Προγράμματος Εκπαίδευσης του Εργαστηρίου, θα γίνει εκπαιδευτική εκδήλωση με θέμα:«Eπιτήρηση Νοσοκομειακών Λοιμώξεων – Νέες Μοριακές Μέθοδοι», με ομιλήτρια την Δρ. Πλατσούκα Ευαγγελία, Συντ. Διευθύντρια Μικροβιολογικού Τμήματος Γ.Ν.Ν. Ιωνίας – «ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟ – ΠΑΤΗΣΙΩΝ» και συντονιστή τον Δρ. Πεφάνη Άγγελο, Συντ. Διευθυντή, Παθολογικής Κλινικής ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ».

ΟΙ ΧΡΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

  

Κιούση Θεοπούλα, Τεχνολόγος Ιατρικών Εργαστηρίων.

Οι χρώσεις των μικροβίων που χρησιμοποιούνται στα μικροβιολογικά εργαστήρια χωρίζονται σε:  απλές (κυανό του μεθυλενίου), σύνθετες (Gram, Ziehl-Neelsen), ειδικές (Albert, Neisser, Loeffler,  Gomori,  Κυανό της τολουιδίνης,  σινική μελάνη)  και χρώσεις με φθοριοχρώματα (αουραμίνης-ροδαμίνης, Calcofluor-white, Acridine Orange).  

Οι συνήθεις σύνθετες χρώσεις που πραγματοποιούνται σε καθημερινή βάση στο εργαστήριο μας  είναι:

·        χρώση κατά Gram

·        χρώση κατά Zielh – Neelsen  

·        χρώση κατά Giemsa.

Οι σύνθετες χρώσεις περιέχουν: μία κύρια χρωστική, σταθεροποιητή, αποχρωματιστική ουσία (αιθανόλη, ακετόνη) και μία χρώση με αντιθέτου χρώματος χρωστική

ΧΡΩΣΗ ΚΑΤΑ GRAM

Επινοήθηκε το 1884 από τον Hans Christian Gram (1853-1938). Είναι μια σύνθετη θετική χρώση που χρησιμοποιείται περισσότερο στη μικροβιολογία. Η περιγραφή κάθε είδους μικροβίου αρχίζει πάντοτε με τον τρόπο που χρωματίζεται με τη χρώση Gram, δηλ. αναφέρεται ως Gram θετικό ή Gram αρνητικό βακτήριο. Αυτό οφείλεται στη διαφορετική δομή του κυτταρικού τοιχώματος  αυτών, που ρυθμίζει τη διαπερατότητα στους οργανικούς διαλύτες.

Έτσι έχουμε τα Gram θετικά που κατακρατούν την πρώτη χρωστική να εμφανίζονται με χρώμα κυανό, ενώ τα Gram αρνητικά που αποχρωματίζονται με τον οργανικό διαλύτη να χρωματίζονται κόκκινα από τη δεύτερη χρωστική. Είναι μια εμπειρική μέθοδος που έχει υποστεί τροποποιήσεις. Η τεχνική που χρησιμοποιούμε  ακολουθεί τα εξής βήματα:

·         κάλυψη του παρασκευάσματος με υδατικό διάλυμα κρυσταλλικού ιώδους (1’)

·         ξέπλυμα με νερό βρύσης

·         κάλυψη του παρασκευάσματος με διάλυμα ιωδίου (Lugol) (1’)

·         ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        αποχρωματισμός με διάλυμα αιθανόλης ακετόνης (1:1) (<10’’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        μεταχρωματισμός  με υδατικό διάλυμα σαφρανίνης (1’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        στέγνωμα

·        μικροσκόπηση

Απαραίτητη είναι η παρατήρηση πολλών οπτικών πεδίων (>20).Στην απάντηση της μικροσκόπησης  δεν δίνουμε τους μικροοργανισμούς με το είδος και το γένος, αλλά μόνο περιγραφικά.

Προσοχή:

·     Σημαντικό σημείο στην επιτυχία της διαδικασίας είναι ο χρόνος που αφήνεται να δράσει το αποχρωματιστικό, γιατί παρατεταμένος χρόνος θα αποχρωματίσει και τα Gram θετικά που θα χρωματιστούν αργότερα κόκκινα, ενώ λιγότερος δεν θα αποχρωματίσει τα Gram αρνητικά τα οποία θα μείνουνε μπλε.

·     Χρειάζεται σωστή τεχνική και ποιοτικός έλεγχος .

·     Τα χαρακτηριστικά των βακτηρίων επηρεάζονται από: ηλικία του καλλιεργήματος , από το καλλιεργητικό υλικό, ατμόσφαιρα επώασης, παρουσία ανασταλτικών παραγόντων και παρουσία φαγοκυττάρων.

·     Υπάρχουν πληθυσμοί θετικών κατά Gram βακτηρίων που χρωματίζονται αρνητικά κατά Gram

·     Σε παλιά καλλιεργήματα μερικά θετικά κατά Gram βακτήρια παρουσιάζουν αυξημένο αριθμό αρνητικών κατά Gram κυττάρων (Bacillus sp, Clostridium sp)

·     Gram variable: Actinomyces sp, Arthobacter sp, Bacillus sp, Butyrvibrio sp,Clostiridium sp, Corynebacterium sp, Mycobacterium sp, Propionobacterium sp

·     Δύκολα χρωματιζόμενα: Borellia sp, Mycoplasma sp

·     Μη χρωματιζόμενα: Τreponema palidum

·     Μπορούν να χρωματιστούν με Gram χρώση:κύστεις Pneumocystis carinii, τριχομονάδες, Strongyloides sp, τροφοζωίτες Toxoplasma gondii

ΧΡΩΣΗ ΚΑΤΑ ZIELH-NEELSEN

Επινοήθηκε το 1882 από τους Franz Zielh (1859-1926) και Friedrich Neelsen (1854-1894). Είναι μια  σύνθετη θετική χρώση για οξεάντοχους μικροοργανισμούς (Mycobacterium, Nocardia, Actinomykes, ωοκύστεις Cryptosporidium, Isospora belli). Οξεαντοχή είναι η φυσική ιδιότητα μερικών μικροοργανισμών που αναφέρεται στην ανθεκτικότητά τους να μην αποχρωματίζονται κατά τη διαδικασία της χρώσης κατόπιν επεξεργασίας με οξέα. Αποτέλεσμα αυτού είναι ορισμένα μικρόβια που έχουν υψηλή περιεκτικότητα κυτταρικού τοιχώματος σε μυκολικό οξύ,  όταν η ουσία αυτή χρωματιστεί εν θερμό με μια ισχυρή βασική χρωστική να σχηματίζει ένωση που δεν αποχρωματίζεται με οξέα. Έτσι τα μικρόβια εμφανίζονται έντονα κόκκινα. Αφού προηγηθεί μονιμοποίηση του παρασκευάσματός μας σε θερμοτράπεζα, η τεχνική της χρώσης που ακολουθούμε είναι η εξής:

·        κάλυψη του παρασκευάσματος με πυκνή φαινικούχο φουξίνη (5’)

·        θέρμανση της κάτω επιφάνειας του παρασκευάσματος με φλόγα μέχρι να εμφανιστούν ατμοί (5’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        αποχρωματισμός με οξυνισμένη αλκοόλη (1’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        μεταχρωματισμός με κυανούν του μεθυλενίου (30-60’’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        στέγνωμα

·        μικροσκόπηση

Για τη μικροσκόπιση της Zielh-Neelsen απαιτούνται τουλάχιστον 100 έως 300 οπτικά πεδία.

Προσοχή:

·        Σημαντικό σημείο για την επιτυχία της διαδικασίας είναι η διήθηση της φαινικούχου φουξίνης, για την αποφυγή ιζημάτων που μπορεί να μπερδέψουν το μικροσκόπο.

ΧΡΩΣΗ MAY GRUNWALD – GIEMSA

Χρησιμοποιείται κυρίως για τα επιχρίσματα αίματος και μυελού των οστών καθώς αλλά και για τα στείρα βιολογικά υλικά (πλευριτικό υγρό, περικαρδιακό υγρό, ασκιτικό, υγρό, αρθρικό υγρό, εγκεφαλονωτιαίο υγρό) για το χαρακτηρισμού του τύπου των  λευκών. Χαρακτηρίζεται ως πανοπτική χρώση, επειδή βάφει όλα τα κυτταρικά συστατικά. Έτσι έχουμε μπλε το RNA, το κυτταρόπλασμα και τους πυρινίσκους, κόκκινα και μωβ το DNA και τα πρωτογενή κοκκία, πορτοκαλί και κόκκινα την αιμογλοβίνη και τα εωσινοφιλικά κοκκία.  Η τεχνική της χρώσης είναι η εξής:

·        κάλυψη του παρασκευάσματος με May Grunwald (5’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        κάλυψη με αραιωμένο διάλυμα Giemsa (20’)

·        ξέπλυμα με νερό βρύσης

·        στέγνωμα

·        μικροσκόπηση

Εξετάζουμε εκατό (100) λευκοκύτταρα και τα κατατάσσουμε ανάλογα με τον τύπο τους σε πολυμορφοπύρηνα, λεμφοκύτταρα, βασεόφιλα, εωσινόφιλα, μονοκύτταρα.

Προσοχή:

·        Πολύ σημαντική για τις ιδιότητες της χρώσης είναι η τιμή του ph και οποιαδήποτε αλλαγή του θα οδηγήσει σε λανθασμένη αντίδραση της χρώσης. Τα όρια βέλτιστου ph είναι 6,5 – 6,8.

  

(www.routsias-lab.gr/files/Download/Χρώσεις%20μικροβίων.

el.wikipedia.org/wiki

1epal-mesol.ait.sch.gr/autosch/joomla15/MikrobiologiaI.

www.bmlabs-mag.gr )

ΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΩΝ ΜΥΚΗΤΙΑΣΕΩΝ

Επικ. Καθ. Γεωργία Βρυώνη

Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

Η συχνότητα των μυκητικών λοιμώξεων, ιδιαίτερα των διεισδυτικών, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η έγκαιρη διάγνωση να είναι κρίσιμη στην πρώιμη έναρξη της κατάλληλης αντιμυκητικής αγωγής και, κατ’ επέκταση, στην τελική έκβαση της νόσου. Δυστυχώς, μεγάλο εμπόδιο στην επιτυχή θεραπεία των λοιμώξεων αυτών αποτελεί η έλλειψη ευαίσθητων και ειδικών διαγνωστικών μεθόδων, γεγονός που έχει ως συνέπεια η ορθή διάγνωση των διεισδυτικών μυκητικών λοιμώξεων να τίθεται συχνά post mortem. Οι παραδοσιακές μικροβιολογικές, ιστολογικές και απεικονιστικές μέθοδοι, αν και αποτελούν το χρυσό πρότυπο (“gold standard”) στη διάγνωση, δεν είναι επαρκώς ευαίσθητες και ειδικές, με αποτέλεσμα η συμβολή τους στη θεραπευτική αντιμετώπιση του ασθενούς να είναι περιορισμένης αξίας. Οι ορολογικές δοκιμασίες για την ανίχνευση κυκλοφορούντων μυκητικών αντιγόνων προσφέρουν επιπλέον πληροφόρηση και ενίοτε αποτελούν τα μοναδικά μέσα διάγνωσης .

Η ανίχνευση του αντιγόνου της γαλακτομαννάνης (GM), συστατικό του τοιχώματος του γένους Aspergillus, έχει αποδειχτεί χρήσιμη τεχνική στην έγκαιρη διάγνωση διεισδυτικής ασπεργίλλωσης. Η μέτρηση GM με ανοσο-ενζυμική μέθοδο (Platelia Aspergillus EIA, Bio-Rad Laboratories, UK) μπορεί να γίνει τόσο σε δείγματα ορού ή πλάσματος, τουλάχιστον δύο δείγματα την εβδομάδα, όσο και σε βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BAL) και ανήκει στα μυκητολογικά κριτήρια σύμφωνα με τον European Organization for the Research and Treatment of Cancer and Mycosis Study Group (EORTC/MSG) (παλαιά – 2002 και αναθεωρημένα-2008 κριτήρια). Έτσι, μαζί με παράγοντες κινδύνου του ξενιστή και την ύπαρξη κλινικών κριτηρίων, θέτει τη διάγνωση της σχεδόν βέβαιης (probable) ασπεργίλλωσης. Η αξία της φαίνεται να σχετίζεται με την ομάδα ασθενών που εφαρμόζεται. Η ευαισθησία της είναι μεγαλύτερη σε ασθενείς με αιματολογική κακοήθεια, ιδιαίτερα σε λήπτες αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. Γενικά η τεχνική ανίχνευσης GM έχει καλή προγνωστική αξία όταν εφαρμόζεται σε ασθενείς με υψηλή υποψία ασπεργίλλωσης, όπου μπορεί να διαγνώσει την ασπεργίλλωση αρκετές ημέρες νωρίτερα των συμβατικών καλλιεργητικών και απεικονιστικών μεθοδολογιών. Η μέτρηση GM σε άλλα κλινικά δείγματα, πλην του ορού, όπως βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BAL) και ΕΝΥ, μπορεί να είναι χρήσιμη σε ουδετεροπενικούς και μη ασθενείς. Θετικό είναι το δείγμα 1) ορού αν έχει GM Index ≥0.5 (αν δύο διαδοχικά δείγματα) ή ≥0.7 (αν ένα δείγμα), 2) BAL αν έχει GMf Index ≥1 και 3) ΕΝΥ αν έχει GM Index ≥0.5

Η ανίχνευση της (1,3) β-D-γλυκάνης (BG) (Fungitell, Associates of Cape Cod Inc, USA), συστατικού του κυτταρικού τοιχώματος πολλών μυκήτων, όπως Candida, Aspergillus και Fusarium, αλλά όχι μουκορμυκήτων και Cryptococcus neoformans, πρόσφατα (2008) συμπεριλήφθηκε από τον EORTC/MSG στα διαγνωστικά κριτήρια πιθανής συστηματικής μυκητικής λοίμωξης, άλλης εκτός κρυπτοκόκκωσης και μουκορμύκωσης (πρώην ζυγομύκωση). Τα μέχρι σήμερα δεδομένα από την εφαρμογή της είναι περιορισμένα στους αιματολογικούς ασθενείς, με εξαίρεση τους ασθενείς της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας με διεισδυτική καντιντιασική λοίμωξη. Στα παιδιά δεν υπάρχει μεγάλη εμπειρία. Η μέτρηση γίνεται σε δείγματα ορού, τουλάχιστον δύο την εβδομάδα. Γενικά, η εξέταση της BG βοηθάει στον αποκλεισμό λοίμωξης από Candida ή Aspergillus, καθώς η αρνητική προγνωστική της αξία υπολογίζεται σε >90%, δεν αποτελεί όμως δείκτη ειδικό για καντιντιασική λοίμωξη. Ψευδώς θετικά αποτελέσματα ανευρίσκονται σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση ή εμφανίζουν βακτηριαιμία. Έχει χρησιμοποιηθεί με καλή ευαισθησία και ειδικότητα στη διάγνωση πνευμονίας από Pneumocystis jirovecii σε HIV-θετικούς ασθενείς. Θετικό είναι το δείγμα ορού αν έχει τιμή BG ≥80pg/mL

Για τη διάγνωση της λοίμωξης από Candida έχει χρησιμοποιηθεί η ανίχνευση του αντιγόνου μαννάνης (Platelia Candida Ag, Bio-Rad Laboratories), σε συνδυασμό με την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι αυτής (αντι-μαννάνη) (Platelia Candida Ab, Bio-Rad Laboratories). Ο συνδυασμός τους μπορεί να συμβάλει στη διάγνωση της καντινταιμίας ακόμη και 6 ημέρες νωρίτερα από τη θετικοποίηση της καλλιέργειας αίματος. Παρόλα αυτά οι δοκιμασίες ανίχνευσης μαννάνης / αντι-μαννάνης παρουσιάζουν χαμηλή ευαισθησία λόγω: α) απουσίας αντισωματικής απάντησης στους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, β) αδυναμίας διάκρισης μεταξύ αποικισμού / λοίμωξης, γ) παρουσίας εξουδετερωτικών αντισωμάτων, δ) απομάκρυνσης του αντισώματος από το αντιγόνο με τη δημιουργία ανοσοσυμπλεγμάτων και ε) γρήγορης κάθαρσης της μαννάνης από ήπαρ και σπλήνα. Ο συνδυασμός μαννάνης / αντι-μαννάνης, προτείνεται στη διάγνωση καντινταιμίας και χρόνιας διάσπαρτης καντιντίασης, ενώ δεν προτείνεται στη διάγνωση της διεισδυτικής καντιντίασης, λόγω απουσίας επαρκών δεδομένων.

Συμπερασματικά, η διάγνωση των διεισδυτικών μυκητιάσεων παραμένει πρόκληση, κυρίως γιατί οι λοιμώξεις αυτές σχετίζονται με υψηλή θνητότητα. Οι νεότερες ορολογικές τεχνικές αποτελούν ισχυρό εργαλείο διάγνωσης, συναξιολογούμενες πάντα με τα υπόλοιπα κλινικά, ακτινολογικά και μικροβιολογικά ευρήματα.

Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη

1.       Cuenca-Estrella M, Matteo B, Lass-Florl C, et al. Detection and investigation of invasive mould disease. J Antimicrob Chemother 2011;66 Suppl 1:i15-24

2.       Cuenca-Estrella M, Verweij PE, Arendrup MC, et al. ESCMID guideline for the diagnosis and management of Candida diseases 2012: diagnostic procedures. Clin Microbiol Infect 2012; 18 (Suppl. 7): 9–18

3.       De Pauw Β, Walsh TJ, Donnelly JP, et al. Revised Definitions of Invasive Fungal Disease from the European Organization for Research and Treatment of Cancer/Invasive Fungal Infections Cooperative Group and the National Institute of Allergy and Infectious Diseases Mycoses Study Group (EORTC/MSG) Consensus Group. Clin Infect Dis 2008; 46:1813-1821.

4.       Jo Baron Ε, Miller Μ,Weinstein MP, et al. A Guide to Utilization of the Microbiology Laboratory for Diagnosis of Infectious Diseases: 2013 Recommendations by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society for Microbiology (ASM). Clin Infect Dis 2013;57:e22–121

5.       Lamoth F, Cruciani M, Mengoli C, et al. β-Glucan antigenemia assay for the diagnosis of invasive fungal infections in patients with hematological malignancies: a systematic review and metaanalysis of cohort studies from the Third European Conference on Infections in Leukemia (ECIL-3). Clin Infect Dis. 2012;54:633–43

ΝΕΟΣ ΚΟΡΟΝΑΪΟΣ (MERS- CoV) - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΡΟΝΑΪΟ (MERS-CoV)

ΝΕΟΣ ΚΟΡΟΝΑΪΟΣ (MERS- CoV)

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΡΟΝΑΪΟ (MERS-CoV)

Αναθεώρηση ΚΕΕΛΠΝΟ, 28 Απριλίου 2014

Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εμφάνισης κρουσμάτων οξείας λοίμωξης του αναπνευστικού από το νέο κοροναϊό (MERS-CoV) και με βάση τα πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα, ήτοι: α) την πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων στην Σαουδική Αραβία, β) τα αυξημένα κρούσματα της νόσου σε επαγγελματίες υγείας και την υποψία της νοσοκομειακής μετάδοσης του ιού, όπως έχει διαπιστωθεί και σε κρούσματα που εισήχθηκαν σε χώρες της ΕΕ β) την ασυμπτωματική λοίμωξη ατόμων που ήλθαν σε στενή επαφή με κρούσματα και γ) την ανίχνευση του ιού σε διάφορα είδη καμήλας ακόμη και σε περιοχές εκτός της Αραβικής Χερσονήσου,  τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), όσο και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), εξακολουθούν να συστήνουν την ενίσχυση της επιτήρησης για την έγκαιρη ανίχνευση και άμεση διερεύνηση ασθενών με υποψία λοίμωξης από το νέο κοροναϊό. Καθώς μέχρι και 28/04/2014 τα επίσημα δηλωμένα κρούσματα στις υπηρεσίες δημόσιας υγείας παγκοσμίως ανέρχονται σε 345 δεν έχει ακόμα πλήρως διευκρινιστεί ο τρόπος μετάδοσης, ιδιαίτερα ο βαθμός μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, το πλήρες κλινικό φάσμα της νόσου, η ακριβής περίοδος επώασης, οι παράγοντες κινδύνου, και η έκταση της γεωγραφικής διασποράς του ιού.

Ο νέος κοροναϊός (MERS-CoV) είναι ένα νέο στέλεχος της οικογένειας των κοροναϊών, στην οποία ανήκουν τόσο οι ιοί που προκαλούν τo κοινό κρυολόγημα όσο και αυτός που προκαλεί το SARS, όμως δεν είχε προηγουμένως αναγνωριστεί ως παθογόνο για τον άνθρωπο.

Το πρώτο κρούσμα λοίμωξης από το νέο κοροναϊό επιβεβαιώθηκε και δηλώθηκε τον Νοέμβριο του 2012, ενώ Η πλειοψηφία των κρουσμάτων προέρχεται από τις χώρες της Αραβικής Χερσονήσου, με τα περισσότερα κρούσματα να καταγράφονται στην Σαουδική Αραβία (272 επιβεβαιωμένα κρούσματα) και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (42 επιβεβαιωμένα κρούσματα). Έχουν επίσης διαπιστωθεί περιπτώσεις μικρής έκτασης  ενδοοικογενειακής μετάδοσης, τοπική μετάδοση σε περιοχές εκτός της Αραβικής Χερσονήσου (Γαλλία, Τυνησία, Ηνωμένο Βασίλειο) σε άτομα που είχαν στενή επαφή με εισαγόμενα κρούσματα, ενώ η νοσοκομειακή μετάδοση έχει πλέον τεκμηριωθεί δεδομένου ότι έχουν καταγραφεί πολλές συρροές σε επαγγελματίες υγείας (20.9% των κρουσμάτων) καθώς και ενδονοσοκομειακή μετάδοση σε ασθενείς.

Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει οξεία λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού (πνευμονία) με πυρετό, βήχα, δύσπνοια, ενώ μπορεί να επιδεινωθεί με την εμφάνιση ARDS και σε μερικές περιπτώσεις νεφρικής ανεπάρκειας. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι το κλινικό φάσμα της νόσου δεν είναι ακόμα απόλυτα γνωστό. Υπάρχουν κρούσματα που εμφανίζουν ήπια νόσο, ενώ κάποιοι ασθενείς, εμφανίζουν άτυπες κλινικές εικόνες όπως για παράδειγμα συμπτώματα από το γαστρεντερικό (πχ. διάρροιες). Η θνητότητα της νόσου είναι υψηλή και με βάση τα δεδομένα που αναφέρει το ECDC μέχρι και 23/04/2014, ανέρχεται στο 31% (345 κρούσματα & 107 θάνατοι).

Δεδομένου ότι: α) πρόκειται για ένα νέο νόσημα, β) η πλειοψηφία των κρουσμάτων εμφανίζει βαριά νόσο, γ) το κλινικό φάσμα δεν είναι ακόμα πλήρως γνωστό, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση για την ανίχνευση και άμεση διερεύνηση - επιδημιολογική και εργαστηριακή - ατόμων με σοβαρή εμπύρετη λοίμωξη του αναπνευστικού, τα οποία:

διέμειναν ή είχαν επισκεφθεί την περιοχή της Αραβικής Χερσονήσου1 τις τελευταίες 14 ημέρες πριν από ην εμφάνιση των συμπτωμάτων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε άτομα που διακομίζονται για νοσηλεία από τις εν λόγω περιοχές.

είχαν στενή επαφή2 με πιθανό ή εργαστηριακά επιβεβαιωμένο κρούσμα MERS-CoV.

είναι επαγγελματίες υγείας που νοσήλευσαν άτομα με σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού και τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως πιθανά ή επιβεβαιωμένα κρούσματα MERS-CoV.

δεν ανταποκρίνονται στη θεραπευτική αγωγή που χορηγείται στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της λοίμωξης

ανήκουν σε συρροές3 κρουσμάτων σοβαρής εμπύρετης οξείας λοίμωξης του αναπνευστικού, είτε αυτές συμβαίνουν στην κοινότητα ή σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (είτε πρόκειται για νοσηλευόμενους, είτε για ιατρονοσηλευτικό προσωπικό).  

Στόχοι της διερεύνησης είναι:

α) η άμεση λήψη μέτρων πρόληψης της δευτερογενούς μετάδοσης, και  

β) η κατανόηση των κλινικών και επιδημιολογικών χαρακτηριστικών του νέου κοροναϊού.

 

Σημείωση:

1 Οι χώρες αυτές, μέχρι και 26/04/2013 είναι: Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κουβέιτ, Κατάρ, Ομάν, Υεμένη.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!: Καθώς η επιδημία εξελίσσεται ο κατάλογος των χωρών μπορεί να τροποποιηθεί. Επικαιροποιημένες πληροφορίες για τις χώρες είναι διαθέσιμες στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις: www.who.int/csr/don/en/index.html & www.Keelpno.gr

2 Ως στενή επαφή ορίζεται:

α) Κάθε άτομο που περιέθαλψε ασθενή, είτε αυτό ήταν μέλος της οικογένειας είτε επαγγελματίας υγείας, καθώς και οποιοσδήποτε είχε παρόμοια στενή φυσική επαφή με τον ασθενή.

β) Οποιοσδήποτε διέμεινε μαζί ή επισκέφθηκε πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα, κατά το χρονικό διάστημα που νοσούσε.

γ) Άτομα που ταξίδεψαν με τον ασθενή κατά το χρονικό διάστημα που νοσούσε

3 Η συρροή αφορά σε δύο ή περισσότερα άτομα με έναρξη συμπτωμάτων μέσα στο ίδιο 14ήμερο και τα οποία σχετίζονται με τον ίδιο χώρο, όπως: σχολείο, τόπος εργασίας, σπίτι, νοσοκομείο, χώρους ομαδικής διαβίωσης, χώρους αναψυχής κλπ

Κάθε κρούσμα, «υπό διερεύνηση, πιθανό ή επιβεβαιωμένο», θα πρέπει να δηλώνεται ΑΜΕΣΑ στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, μέσω του «ΔΕΛΤΙΟΥ ΔΗΛΩΣΗΣ ΟΞΕΙΑΣ ΣΟΒΑΡΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΡΟΝΑΪΟ (MERS-CoV)».

ANTIΦΥΜΑΤΙΚΟΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ-ΕΜΒΟΛΙΟ BCG

Δρ Ευθυμία Κωνσταντινίδου

Διευθύντρια Βιοπαθολόγος

Μικροβιολογικό Εργαστήριο ΝΝΘΑ

Το εμβόλιο BCG (Βακιλλος των Calmette-Guerin) είναι στέλεχος μυκοβακτηριδίου φυματιώσεως (βοείου τυπου) το οποίο με επανειλημμένες ανακαλλιέργειες σε κατάλληλα υλικά έχει χάσει την λοιμογόνο ικανότητά του ενώ διατηρεί την ανοσοποιητική του ικανότητα. Επομένως είναι κατάλληλο για εμβολιασμό κατά της φυματιώσεως και ως τέτοιο είναι ευρέως γνωστό σήμερα.

Το εμβόλιο αυτό, δεν είναι διαδεδομένο το ίδιο σε όλες τις περιοχές του κόσμου διότι η εφαρμογή του εξαρτάται από την επίπτωση της φυματιώσεως. Είναι πχ σπάνιο στις ΗΠΑ και πολύ συχνότερο αλλού δηλ εκεί που υπάρχει συχνό πρόβλημα φυματιώσεως.

Τονίζεται ότι, η προστασία που παρέχει το εμβόλιο αυτό από την τυχόν μόλυνση με φυματίωση δεν είναι απόλυτη. Δεν αποκλείει την νόσηση από φυματίωση αλλά παρέχει ισχυρή προστασία για τις βαρύτερες μορφές της. Δηλαδή δεν αποκλείεται να νοσήσει από φυματίωση το άτομο που εμβολιάσθηκε αλλά είναι απίθανο να προσβληθεί από κεχροειδή φυματίωση η φυματιώδη μηνιγγίτιδα.

Ο γιατρός ανεξάρτητα από την χώρα που εχει εκπαιδευθεί, πρέπει στο καθημερινό έργο του να προσαρμόζει την τακτική του με βάση την υπάρχουσα κατάσταση επιδημιολογίας της φυματίωσης στον τόπο που εργάζεται, τις ειδικές συνθήκες εκεί, την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει ο ασθενής του και η οικογενειά του  και αλλα κριτήρια πέρα από τα καθαρώς ιατρικά τα οποία φυσικά ουδέποτε πρέπει να αγνούνται.

Αρχίζοντας από τα τελευταία, που είναι καθολικής εφαρμογής, τονίζεται ότι το στέλεχος BCG (έστω και μειωμένης λοιμογόνου δυνάμεως) είναι ένας «ζωντανός» μικροοοργανισμός. Επομένως, η χορήγησή του σε άτομα με γενετική ή επίκτητη ανοσοκαταστολή (χημειοθεραπεία, κορτιζόνη, ακτινοβολία,  AIDS κλπ), έχει κίνδυνο προκλήσεως γενικευμένης νόσου και κατ’ αρχήν απαγορεύεται. Επίσης απαγορεύεται ο εμβολιασμός επι εγκυμοσύνης.  Διάστημα ενός ή δυο μηνών πρέπει να μεσολαβεί μεταξύ του εμβολίου BCG και άλλων εμβολίων. Τα εμπύρετα νοσήματα αποτελούν λόγο αναβολής του εμβολιασμού μέχρι πλήρους αναρρώσεως.

Σε γενικές γραμμές, η απόφαση αντιφυματικού εμβολιασμού στην χώρα μας εξατομικεύεται δηλαδή δεν ανήκει στους λεγόμενους «καθολικούς εμβολιασμούς». Το ίδιο συμβαίνει και με πολλές αλλες χώρες (αλλά όχι όλες).

Επίσης είναι αυτοννόητο ότι ο εμβολιασμός δεν αφορά άτομα που ήδη εχουν μολυνθεί με μυκοβακτηρίδο. Δηλαδή απαραίτητη προϋπόθεση συζήτησης για εμβολιασμό είναι η αρνητική φυματινο-αντίδραση, η θετικοποίηση της οποίας μετα τον εμβολιασμό είναι (συμβατικά) κριτήριο επιτυχίας του στο άτομο που μας ενδιαφέρει.

Η σημερινή γενική τακτική, είναι να εμβολιάζεται το άτομο (βασικώς παιδί) όταν υπάρχει κίνδυνος μολύνσεώς του από το περιβαλλον του (κυρίως άμεσο και οικογενειακό).  Το ευρύτερο όμως περιβάλλον όπου ενα παιδί μεγαλώνει και δραστηριοποιείται (υποβαθμισμένη γειτονιά, συνοικία κλπ) δεν μπορεί να αγνοηθεί.

(Το εμβόλιο δεν δίδεται σε άτομα ενώ αυτά είναι υπό αντιφυματική χημειοπροφύλαξη γιατί τότε η αποτυχία του ειναι δεδομένη)

Για τους ενήλικες ισχύει ως γενική τακτική ο εμβολιασμός να γίνεται λιγώτερο συχνά και να εχει λιγώτερο ισχυρή ένδειξη από τις παιδικές ηλικίες. Η ύπαρξη στο άμεσο περιβάλλον ατόμου με φυματίωση δεν συνιστά επιτακτική ανάγκη εμβολιασμού, αλλά πάντοτε πρέπει να συζητηθεί με ειδικό.

Επαναλαμβάνεται ότι η η προφύλαξη από το εμβόλιο δεν είναι απόλυτη. Γι’ αυτό, η τυχόν μόλυνση του εμβολισθέντος ουδέποτε αποκλείεται. Η θετική δερμοαντίδραση μετα από  BCG είναι απόδειξη επιτυχίας του δεν εχει αξία ενδεικτική μόλυνσης από φυματίωση. Σε μιά τέτοια περίπτωση  και η μόλυνση ελέγχεται ανοσολογικά με δοκιμασίες λεμφοκυττάρων τύπου Quantiferon

Eιδική εξαίρεση στην τακτική εμβολιασμού είναι τα επαγγέλματα υγείας, ειδικώς όταν το άτομο έρχεται σε άμεση επαφή με πάσχοντες από μεταδοτική φυματίωση και μάλιστα ανθεκτική σε αντιφυματικά. Οι τυχόν παρατηρηθείσες ήδη «μεταδόσεις» φυματιώσεως ανάμεσα σε άτομα χώρου εργασίας και οι φόβοι μη καλής εφαρμογής προφυλακτικών μέτρων, ενισχύουν την ένδειξη εμβολιασμού.

Με τα επαγγέλματα υγείας καλό είναι να εξομοιώνονται από πλευράς τακτικής εμβολιασμού και άλλα επαγγέλματα με αυξημένη επικινδυνότητα μολύνσεως όπως φυλακές, στρατόπεδα μεταναστών, αεροδρόμια κλπ.

Το εμβόλιο γίνεται ενδομυϊκά στον δελτοειδή μύ, ως μια μόνο δόση. Η τοπική αντίδραση δυνατόν να οδηγήσει σε σχηματισμό μικρού πομφού ή φυσσαλίδας τις επομενες 2-3 εβδομάδες που τελικά υποχωρεί με μικρή ουλή. Αν τα τοπικά αυτα φαινόμενα είναι έντονα ή συνοδεύονται από λεμφαδενική διόγκωση καλό είναι να ερωτηθεί γιατρός. 

http://www.cdc.gov/tb/publications/factsheets/prevention/bcg.htm

http://www.tbcenter.gr/

ΝΕΟΣ ΚΟΡΟΝΑΪΟΣ (MERS-CoV)-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΡΟΝΑΪΟ (MERS-CoV)

ΝΕΟΣ ΚΟΡΟΝΑΪΟΣ (MERS-CoV)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΡΟΝΑΪΟ (MERS-CoV)

Οδηγίες ΚΕΕΛΠΝΟ, Αναθεώρηση, 28 Απριλίου 2014 

  

Η διάγνωση του νέου κοροναϊού (MERS-CoV) γίνεται με μοριακές εργαστηριακές δοκιμασίες (PCR). Τα κατάλληλα κλινικά δείγματα καθώς και τα υλικά μεταφοράς φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα.

Η μεγαλύτερη ευαισθησία ανίχνευσης επιτυγχάνεται με συνδυασμό δειγμάτων από το ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό σύστημα.

Κλινικό δείγμα	Υλικό μεταφοράς	Οδηγία
Ρινοφαρυγγικό επίχρισμα	Αποστειρωμένο φιαλίδιο που περιέχει 1-3 ml ειδικού υλικού μεταφοράς ιών, το οποίο παρέχεται από το εργαστήριο	Προσοχή: Στυλεός με άξονα από αλουμίνιο ή πλαστικό και βύσμα από συνθετικό υλικό (π.χ. πολυεστέρα ή Dacron). Όχι βαμβακοφόροι στυλεοί
Ρινικό επίχρισμα ή ρινικό έκπλυμα και υλικό ρινικής αναρρόφησης
Συνδυασμός ρινοφαρυγγικού ή ρινικού επιχρίσματος με στοματοφαρυγγικό επίχρισμα
Πτύελα	Αποστειρωμένο κενό φιαλίδιο	Σε διασωληνωμένους ασθενείς
Υλικό ενδοτραχειακής αναρρόφησης
Βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα
Βιοψία από τραχεία/πνεύμονες	Αποστειρωμένο κενό φιαλίδιο	PM (νεκροτομικό υλικό)

Σημειώνεται ότι, με βάση τις οδηγίες του ECDC, στις περιπτώσεις ασθενών όπου υπάρχει κλινική υποψία και  ο έλεγχος του συνήθους ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος ή εκπλύματος αποβεί αρνητικός, θα πρέπει να γίνεται επανάληψη της εξέτασης με λήψη δείγματος από το κατώτερο αναπνευστικό, πχ. βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα,  κυρίως όταν πληρούνται τα κριτήρια για διερεύνηση και η κατάσταση του ασθενούς επιδεινώνεται.

.

Yλικό συντήρησης και μεταφοράς ιού

Ο ειδικός στειλεός και το σωληνάριο με το υλικό συντήρησης και μεταφοράς κλινικών δειγμάτων του αναπνευστικού για τον έλεγχο του νέου κοροναϊού (MERS-CoV), που αναφέρονται στον ανωτέρω πίνακα, είναι τα ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο για ιούς γρίπης.

Προφυλάξεις κατά την λήψη και τον χειρισμό των δειγμάτων

Κατά την λήψη και τον χειρισμό των δειγμάτων λαμβάνονται τα βασικά μέτρα ασφάλειας ήτοι:

Προστατευτική μπλούζα μιας χρήσης

Γάντια μιας χρήσεως

Προστατευτικά γυαλιά

Μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας, FFP3, η οποία να εφαρμόζει σωστά.

Μεταφορά κλινικών δειγμάτων

Για τη μεταφορά των κλινικών δειγμάτων στο εργαστήριο πρέπει να χρησιμοποιείται η ειδική τριπλή συσκευασία για τη μεταφορά βιολογικών δειγμάτων (τριπλό κουτί, βλέπε παράρτημα)

Το κλινικό δείγμα στο υλικό μεταφοράς μπορεί να συντηρηθεί σε κοινό ψυγείο στην συντήρηση (+4οC) Το δείγμα μπορεί να κρατηθεί στο ψυγείο το πολύ έως 3 ημέρες. Η μεταφορά του δείγματος γίνεται σε πάγο με τριπλή συσκευασία. Επίσης, θα πρέπει να ενημερώνεται το Κέντρο Επιχειρήσεων του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. (Τηλ. 210 5212054).

Ό έλεγχος των κλινικών δειγμάτων για το νέο κοροναϊό (MERS-CoV) στην χώρα μας, γίνεται:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΣΤΕΡ

  ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

  ΕΘΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΡΙΠΗΣ Ν. ΕΛΛΑΔΟΣ

  Διευθυντής: Δρ. Α. Μεντής, Ιατρός Βιοπαθολόγος

Για πληροφορίες σχετικά με την διενέργεια του εργαστηριακού ελέγχου και την προμήθεια του υλικού συντήρησης και μεταφοράς ιών στο Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Νότιας Ελλάδας απευθυνθείτε:

κα Μουτούση: τηλ. 210 64 78 822 & Kο Κοσσυβάκη: τηλ. 210 64 78 822, Email: akossivakis@pasteur.gr

Β΄ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ

   ΕΘΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΡΙΠΗΣ Β. ΕΛΛΑΔΟΣ

   Υπεύθυνος: Καθηγητής Ν. Μαλισιόβας

Για πληροφορίες σχετικά με την διενέργεια του εργαστηριακού ελέγχου και την προμήθεια του υλικού συντήρησης και μεταφοράς ιών στο Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Βόρειας Ελλάδας απευθυνθείτε:

κα Μ. Εξηντάρη: τηλ. 2310 99 90 31, κα Γ. Γκιούλα: τηλ. 2310 99 91 21, κα Α. Μελίδου: τηλ: 2310 99 91 03, καθώς και στο παρασκευαστήριο του εργαστηρίου: τηλ. 2310 99 91 69

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ε.Κ.Π.Α

  Διευθυντής: Καθηγητής Α. Τσακρής

  Υπεύθυνος: Επικ. Καθηγητής Ν. Σπανάκης

Για πληροφορίες σχετικά με την διενέργεια του εργαστηριακού ελέγχου και την προμήθεια του υλικού συντήρησης και μεταφοράς ιών στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α απευθυνθείτε:

Γραμματεία εργαστηρίου: τηλ. 210 74 62 011 και 210 74 62 140